Waar komt het leven vandaan?

Diep in de 19e eeuw geloofde men nog dat bijvoorbeeld muizen of insecten spontaan kunnen ontstaan uit vieze lappen, of paling uit modder en water.

Tegenwoordig weet iedereen dat dat onzin is. Uit dode materie kan niet zomaar leven ontstaan.

En toch – het zal je misschien verbazen – gelooft de wetenschap nog steeds dat dat wel zo is en dat dat in ieder geval één keer in het bestaan van het heelal gebeurd is.

Laten we er voor het gemak maar even van uitgaan dat alles met de oerknal begonnen is. Volgens de wetenschap zijn in dat proces protonen, elektronen en atomen ontstaan. Dat werden moleculen (groepjes atomen) en dit werden sterrenstelsels en later planeten.

Op een gegeven moment is uit deze dode materie leven ontstaan. Want er is nu leven, dus dat moet ooit eens begonnen zijn. Maar hoe of wanneer dat is gebeurd, is wetenschappelijk onbekend.

Er zijn in de vorige eeuw wel zogenaamde oersoep-experimenten gedaan en onder heel uitzonderlijke omstandigheden – en dan moest alles precies goed gaan en meezitten – konden er dan met een minieme kans wat aminozuren ontstaan. En die aminozuren vormen volgens de wetenschap de basis van het leven, dus zo is dat gewoon verder gegaan. Klaar.

Maar zo is het zeker niet verder gegaan, al helemaal niet als alle leven toevallig is ontstaan, zoals de wetenschap beweert. Want dan mislukt het maken van zo'n oersoep een flink aantal keren voordat het toevallig wel lukt. En voordat er dan bij toeval een vis is ontstaan uit die losse elementen ben je wel weer een aantal miljarden jaren verder, dus is het heel vreemd dat er na slechts 14 miljard jaar door toeval mensen en dieren op deze aarde rondlopen.

En een kunstmatige cel is nog nooit gefabriceerd in een laboratorium. Want dat zou kunnen bewijzen dat je uit dode materie leven kan maken.

Ja, er zijn kunstmatige dingen in een bestaande cel gedaan en daar zijn experimenten mee gedaan.

Maar leven maken (behalve lawaai), dat lukt niet.

Hoe zit het dan wel?

We hebben natuurlijk de bijbelse verklaring, maar die wil ik hier niet behandelen.

Als wetenschappers beweren dat uit dode materie leven is ontstaan, hetgeen alleen maar een aanname is, geen feit, dan kun je ook beweren dat het leven niet is ontstaan, maar dat leven er altijd geweest is. Dat betekent dan wel, dat ieder stukje materie, hoe klein ook, leven in zich draagt.

Vind je dat raar? OK, maar dan misschien niet zo raar als de bewering dat uit dode materie leven ontstaat. Want dan heb je bijna een god nodig die die dode materie leven inblaast. Want bij toeval lukt zoiets niet, daarvoor is 14 miljard jaar erg kort.

Net zoals in dat beroemde voorbeeld waarin honderd apen bij toeval de bijbel schrijven door toevallig net alle letters op de juiste volgorde te leggen; ook een langdurig klusje.

Tenzij je weer aanneemt – hetgeen sommige wetenschappers doen – dat toevallig steeds de goede omstandigheden er waren op precies het goede moment, waardoor de evolutie wél in 14 miljard jaar kon ontstaan zoals wij die kennen. Maar dan heb je het niet meer over toeval, maar over een duidelijke richting en doel, en dat kan niet. De evolutie is namelijk volkomen doelloos en onderhevig aan de wetten van het toeval, volgens de wetenschap.

Goed, laten we er hier vanuit gaan dat leven er altijd al geweest is. Maar wat is leven dan? Wat karakteriseert levende wezens? Wel, levende wezens gaan dood als ze niet proberen zichzelf in stand te houden. Schrödinger (ja, die van die kat) zegt, dat levende wezens ordening opzuigen.

Hoe dan ook, als levend wezen moet je naar de Albert Heijn om eten te kopen en je moet je bewegen om dat te kunnen en ook om tijdig voor een aanstormende scooter weg te kunnen duiken.

Pas dan vermijd je dat je doodgaat en blijf je in leven. Het is natuurlijk veel gecompliceerder, maar ik houd het even eenvoudig.

Dus: een levend wezen – ook wel organisme genoemd – probeert zichzelf in stand te houden. Als je dat wilt, zul je bewustzijn moeten hebben, dat wil zeggen dat je je ervan bewust bent, dat je in een omgeving leeft, waar je actief moet handelen om jezelf in stand te houden. Dus dan weet je – hoe vaag ook – dat er een verschil is tussen wat jij bent (bv. een hond) en wat jij niet bent (bv. Bonzobrokken). Bovendien moet je weten dat een tafelpoot niet te vreten is, maar een bot wel lekker om op te kauwen.

Er wordt vaak beweerd, dat alleen de mens zelfbewustzijn heeft, maar als je nog even denkt aan die hond, dan krijg je toch het gevoel dat dat dier wel degelijk een vorm van zelfbewustzijn heeft. Ik heb maar één hond meegemaakt namelijk Jack, dat was een Jack-Russel en die wist echt wel wat hij wel en niet mocht, toonde genegenheid en ging dus een relatie met mij aan.

Dan weet je dus op zijn minst het verschil tussen hond en mens en dat die relatie een andere is dan die tussen hond en tafelpoot.

Even grote stappen, snel thuis.

Kan het zo zijn dat het leven er altijd al geweest is en dan dus ook bewustzijn en zelfbewustzijn?

En daar zitten natuurlijk verschillen in. Honden praten niet, mensen wel.

Atomen blaffen niet eens, maar wellicht hebben die een rudimentaire vorm van leven, bewustzijn en zelfbewustzijn? Atomen reageren op hun omgeving door elektronen op te nemen of af te staan en andere atomen aan te trekken of af te stoten.

Verder zijn ze in staat relaties aan te gaan en vormen zo moleculen en komen op die manier in een soort hogere orde terecht, zoals een cel in bijvoorbeeld een mensenlichaam in een hogere orde zit ingebed.

Dan nog iets: als het leven altijd al bestaan heeft, dan betekent dat, dat de hele kosmos levend is. En dat die kosmos zichzelf dus ook in stand wil houden. En dat de kosmos dus, net als hond, plant en mens, een organisme is.

Maar als alles wat zichzelf in stand wil houden een organisme is, dan geldt dat toch ook voor de melkweg, ons zonnestelsel, voor onze zon en voor de aarde?

Als menselijke cellen organismen zijn, die in hun samenwerking het menselijk lichaam vormen, dus een ander organisme, dan kun je je voorstellen dat alle organismen op aarde het aarde-organisme vormen. En dat dat dus één geheel is, net als een menselijk lichaam.