Verslaving

Nu ik al enige tijd gestopt ben met roken en 's avonds na het eten niet meer drink, denk ik na over verslaving.

Bij een verslaving lijkt het alsof je verslaafd bent aan nicotine of aan alcohol en dat zal ook wel enigszins kloppen.

Maar als je verslaafd bent, dan moet je het spul regelmatig hebben of je moet regelmatig gokken.

 Ben je dan niet eerder verslaafd aan de herhaling dan aan het betreffende spul (nicotine, alcohol)? Tenslotte is er met een gokverslaving geen stofje dat je moet hebben, maar wel de herhaling van het gokken.

De herhaling zorgt ervoor dat alles hetzelfde blijft, dat je niet hoeft te veranderen.

En dus – dat is mijn idee – dat je nooit creatief hoeft te zijn. Dat is juist gevaarlijk, want dan dreigt er iets te veranderen.

Ik heb zojuist een week achter de rug waarin ik mezelf oplegde om niet te lezen.

En dan gaat het om kranten, email, internetsites, boeken enzovoort. Natuurlijk moet ik boodschappen doen, kijken of ik het goede merk afwasmiddel meeneem en in welke straat ik fiets. Het ging er echter om dat ik de stroom informatie naar binnen toe (lezen) stopte, om daarmee een andere stroom op gang te brengen. Dat is ook gelukt. Ik ben andere dingen gaan doen: surprises maken terwijl ik dat gekkenwerk vind; nog net even een rondje hardlopen voor een andere afspraak, waarvan ik normaal gedacht had “ach laat maar zitten”. Veel schrijven.

Normaliter zitten mijn partner en ik 's morgens samen de krant te lezen. Nu ik niet mocht lezen, deed zij dat alleen, terwijl ik alleen maar voor me uit kon gaan staren, of naar de radio luisteren, hetgeen hetzelfde plaatje oplevert als voor me uit gaan staren. En dan voel je je ongemakkelijk, omdat de vertrouwde situatie weg is.

Als ik de krant lees, ben ik duidelijk met mezelf bezig. Als ik voor mij uitstaar, heb ik die geborgenheid van de krant niet. Sterker nog, wat betekent het feit dat ik voor me uitstaar voor mijn partner? Moet zij haar krantlezen onderbreken om met mij een gesprek te voeren? Of is dat alleen maar iets wat ik denk en waar ik me ten opzichte van haar schuldig over voel? Enzovoort, enzovoort.

Je ziet, hoe interessant het is om eens een keer van gewoonte te veranderen.

We hebben tegenwoordig heel wat verslavende apparaten. Als je even niets te doen hebt is het heel verleidelijk om “even” je iPad te pakken om een spelletje te doen. Om de tijd te doden, zeggen we dan. Maar al snel is het geen keuze meer: je pakt je iPad om een spelletje te doen, maar gaat niet meer zomaar voor je uit staren. Een nieuwe verslaving is geboren.

Rupert Sheldrake stelt dat de schepping bestaat uit of leeft van creativiteit en herhaling/gewoonte.

Creativiteit zorgt ervoor dat dingen veranderen. De herhaling zorgt voor stabiliteit en vormvastheid, wat ook erg nodig is.

Herhaling is dus helemaal niet erg, en zelfs nodig om een vorm te bestendigen.

Iedere keer alleen maar iets nieuws en creativiteit is ook geen doen: je hebt geen vastigheid meer en alles verandert steeds: ook niet prettig.

Hoe vaker echter iets gebeurt des te makkelijker gaat het. Voorbeeld: het cryptogram van de Volkskrant van zaterdag is zondags een stuk makkelijker op te lossen dan zaterdagmorgen. Waarom? Op zondag zijn er al veel meer mensen geweest die de oplossing gevonden hebben en daar profiteer je op zondag van. Onwaarschijnlijk? Nee, heel gewoon ;-)

De wetenschap weet daarvan mee te praten. Als een experiment een keer is gedaan, wordt het steeds makkelijker het te herhalen, omdat het al een keer gebeurd is.

Herhaling en creativiteit zijn dus gewoon twee polen van hetzelfde, als iemand begrijpt wat ik bedoel.